Jako specjalista ortodonta od dłuższego czasu  zauważam wzrost zainteresowania leczeniem ortodontycznym, rośnie również liczba pacjentów zgłaszających się do mnie. Chciałbym tutaj podzielić się z Państwem moimi spostrzeżeniami i podać kilka informacji co do leczenia  ortodontycznego.

Potrzeba leczenia wynika najczęściej z chęci poprawy wyglądu zewnętrznego oraz estetyki twarzy oraz co najważniejsze funkcjonalności. Znaczny wpływ na to ma wizerunek lansowany w mediach. Wygląd ma kluczowy wpływ na samoocenę i postrzeganie siebie, jak również bezpośrednio i pośrednio na życie społeczne zawodowe i osobiste. Uwaga pacjenta skupia się przede wszystkim na estetyce, funkcjonalności i zaburzeniach wymowy. Są to główne przyczyny zgłaszania się na konsultację ortodontyczną. Mogę powiedzieć że trafiają do mnie pacjenci w praktycznie w każdym wieku – od momentu pojawienia  się zębów mlecznych po pacjentów w wieku dojrzałym. Uważam że troskę o zgryz powinno się wykazać zaraz po pokazaniu się zębów mlecznych i choć nie stosujemy klasycznego leczenia ortodontycznego i aparatów możemy w tym okresie bardzo szybko zapobiec występującym tendencjom lub wręcz wyeliminować powstałe już nawyki czy wady np. zgryz krzyżowy i in. Wymiana zębów mlecznych na stałe zauważana jest już od 5-6 roku życia. Mówimy wtedy o uzębieniu mieszanym gdzie zauważamy ogromne zmiany w zgryzie. Wtedy najczęściej używa się aparatów ruchomych ale również można stosować aparaty stałe. Niekiedy pacjenci pomimo terapii aparatem ruchomym nie uzyskują zadowalających efektów i zmuszeni jesteśmy zastosować leczenie aparatem stałym. Rozpoczęcie wymiany uzębienia (wypadanie mlecznych zębów i wyrastanie zębów stałych) to bardzo dobry moment na konsultacje, jeśli dziecko wcześniej nie było u ortodonty. Zaznaczam również bardzo mocno, że staram się prowadzić leczenie w sposób jak najmniej inwazyjny tzn. w przeciwieństwie do innych szkół robię  wszystko by nie usuwać zębów stałych w trakcie leczenia.

W sytuacji gdy rodzice są zaniepokojeni wyglądem zgryzu dziecka lub jego dentysta uzna, iż konsultacja jest konieczna, należy udać się jak najszybciej do ortodonty. Przestrzegam przed pochopnym usuwaniem zębów mlecznych jak i pokutującą jeszcze gdzieniegdzie teorią ze zębów mlecznych się nie leczy, nic bardziej złego! Takie działanie na pewno spowoduje powstanie wady zgryzu! Jeżeli coś was niepokoi przyjdźcie na konsultacje. Jeżeli wszystko wydaje się być w porządku, a rodzice chcieliby odbyć konsultację dla własnej wiedzy i spokoju, można zgłosić się z dzieckiem w każdym wieku i dostać opinie specjalisty. Parafrazując – nie jedziemy z autem do serwisu dopiero jak się zepsuje na drodze a odpowiednio wcześniej na przegląd.  Dbałość o zdrowie młodego człowieka nie należy do rzeczy łatwych a wszechobecny nachalny marketing nie zawsze promuje właściwe produkty i nawyki żywieniowe.  Wadliwy zgryz u najmłodszych pacjentów może prowadzić do dalszych zmian – chorób przyzębia, próchnicy zębów stałych, czy też wad wymowy, a nawet niewłaściwego rozwoju mięśni twarzy i żuchwy. Istotny wpływ ma też ogólny rozwój organizmu np. wady postawy, alergia czy nieprawidłowy typ oddychania i inne schorzenia. W konsekwencji prowadzi to do pogłębienia istniejącej patologii lub wręcz jej wywołania. Zagraniczne opracowania podają że, w ponad 80% wadzie zgryzu towarzyszy wada postawy (wskazane jest włączenie terapii manualnej – w wielu krajach, a w USA szczególnie, jest to warunek dalszego leczenia ortodontycznego). Prawidłowo prowadzone leczenie ortodontyczne poprawia ogólny stan zdrowia rozwijającego się organizmu. Nieprawidłowy tor oddychania – ustami a nie przez nos – może powodować różne dolegliwości: bóle głowy, chrapanie, wady wymowy, krwawienia z nosa, trudności ze spaniem, upośledzenie odporności, choroby alergiczne, może prowadzić do powstania chorób zapalnych układu oddechowego (np. anginy), astmy oskrzelowej, przewlekłej niewydolności oddechowej. Bakterie, grzyby, a głównie wirusy są czynnikami, które mogą doprowadzić do uczuleń. Infekcje górnych dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego, ujawniające się biegunką mogą poprzez uszkodzenie i zmniejszenie szczelności błony śluzowej ułatwić wtargnięcie alergenów do organizmu i spowodować rozwój alergii. Istniejące zmniejszenie przepływu powietrza przez nos powoduje ogólnie niedotlenienie tkanek w całym organizmie, zmiany fizyczne i psychiczne. I tak zauważamy zmniejszoną masę ciała, dzieci są mniejsze i drobniejsze niż rówieśnicy, o wiele szybciej się męczą, nie potrafią się skupić nad konkretnym zadaniem. Powoduje to ogólny niedorozwój organizmu. Powstają zaburzenia w rozwoju klatki piersiowej, asymetria i in., a istniejące problemy najczęściej się pogłębiają. Wszystko to w przypadku wystąpienia dolegliwości powoduje używanie dużej ilości leków m.in. takich jak antybiotyki, sterydy, leki antyhistaminowe. Preparaty te bardzo silnie działają na młody, rozwijający się organizm – nie są one dla niego obojętne a w konsekwencji powodują bardzo wiele poważnych problemów na wiele lat. Patologie te powiązane z wadą zgryzu, od pewnego czasu są na świecie zauważone i wiele zagranicznych ośrodków przedstawia bardzo dobre efekty zmniejszenia lub wręcz usunięcia tych dolegliwości poprzez właściwe leczenie ortodontyczne co jednocześnie pozwala zmniejszyć lub wyeliminować podawanie silnie działających leków które powodują ogromne obciążenie dla tych młodych organizmów (m.in. zmniejszenie przerostu migdałków podniebiennych ze stanami zapalnymi, a w konsekwencji brak potrzeby ich usunięcia). Odwołując się do statystyki to ok. 90% dzieci i młodzieży ma wadę zgryzu a z nich ok. 30% ma właśnie taki typ wady związany z nieprawidłowym torem oddychania czyli statystycznie co czwarte dziecko.

Podejście młodzieży do leczenia ortodontycznego w ciągu ostatnich kilkunastu lat zmieniło się radykalnie. Poza względami estetycznymi pozostają również względy praktyczne – prawidłowy zgryz zabezpiecza przed chorobami, które mogą doprowadzić do szybkiej utraty zębów w wieku dojrzałym w szczególności przed próchnicą, starciem brzegów i guzków oraz obsunięciem się szyjek. Stosuję tu głównie różne typy aparatów stałych ale jeżeli jest taka możliwość to również aparaty ruchome (InVisaligne, Clear Aligner i odmiany). Bardzo ważnym tutaj jest by nie przegapić zakończenia wzrostu ok. 16-20 lat, bo do tego momentu możemy wpływać na przebudowę kości a później pozostaje tylko bardzo skomplikowane i kosztowne leczenie chirurgiczne. Dlatego tak ważne jest by pacjent pojawił się odpowiednio wcześnie (10-12 lat) by mieć czas na wykonanie leczenia. Jednakże jeszcze raz stanowczo powtarzam by nie czekać do ostatniego momentu bo możliwości terapeutyczne są wtedy znacznie utrudnione. Bardziej obrazowo – łatwiej jest ugasić mały płomień niż duży pożar.

Z powyższych informacji można odnieść wrażenie że ortodoncja jest przede wszystkim dla dzieci i młodzieży – nic bardziej mylnego!! W obecnym czasie długość życia znacznie się wydłużyła a aktywność zawodowa wśród 40-o 50-o i 60-o latków znacznie wzrosła. Nieustanna reklama o wzroście jakości życia,  nowych technologiach i wynalazkach w dziedzinie stomatologii nie jest tu bez znaczenia. Np. bolące, obsunięte szyjki zębów po zjedzeniu lodów czy wypiciu gorących napoi uzmysławiają pacjentom że odpowiednia dbałość o zęby może ustrzec przed  ich utratą a w konsekwencji przed drogimi zabiegami np. implantologicznymi czy koniecznością używania sztucznej szczęki. Ponadto ortodontyczne leczenie w takich przypadkach znakomicie się sprawdza przygotowując pacjentów do późniejszego leczenia protetycznego lub implanto-protetycznego , które bez niego jest znacznie trudniejsze i często wymaga bardzo silnego szlifowania pozostałych zębów lub wręcz ich usunięcia. Mogę powiedzieć że ok. 50% moich pacjentów to właśnie ta grupa wiekowa. Podaję tu przykład pacjentki której w wieku 65 lat założyłem aparat lingwalny a całe leczenie zakończyło się pełnym sukcesem.

Tak więc na zakończenie można powiedzieć że, ortodoncja towarzyszy nam praktycznie przez całe życie.

Dr n. med. Leszek Szywała
specjalista ortodonta